آغازی تاریخی برای سال جهانی داوطلبان توسعه پایدار
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران، «روز جهانی داوطلب» (IVD) امسال با شعار «هر مشارکتی مهم است»، شاهد راهاندازی رسمی رویدادی تاریخی «سال بینالمللی داوطلبان برای توسعه پایدار (IVY ۲۰۲۶)»، خواهد بود. مراسم افتتاحیه امسال این رویداد جهانی در تالار مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک برگزار شد و هدف آن، شناسایی و تقویت نقش حیاتی داوطلبان در شتاب بخشیدن به دستیابی به «اهداف توسعه پایدار (SDGs)» تا سال ۲۰۳۰ است. «روز جهانی داوطلب» که هر ساله در پنجم دسامبر از زمان تعیین آن توسط سازمان ملل در سال ۱۹۸۵ جشن گرفته میشود، به قدردانی از داوطلبان و ترویج روحیه داوطلبی در تمام سطوح میپردازد. این روز، سنگ بنایی برای ترویج راهحلهای مردمی برای چالشهای جهانی است.
تخمین زده میشود که حدود یک میلیارد داوطلب در سراسر جهان ستون فقرات این جنبش را تشکیل میدهند. حدود ۷۰ درصد از آنها به صورت غیررسمی و با کمک مستقیم به مردم در جوامع خود فعالیت میکنند، در حالی که ۳۰ درصد دیگر از طریق سازمانهای رسمی مشارکت میکنند. داوطلبان در محیطهای متنوعی، از ابتکارات محلی و پلتفرمهای آنلاین تا مأموریتهای بینالمللی، عمل میکنند و اغلب در شرایط چالشبرانگیز، تابآوری، خلاقیت و همدلی از خود نشان میدهند.
داوطلبی، نیرویی فراملی برای اهداف توسعه پایدار
داوطلبی چرخهای قدرتمند و میاننسلی و سازوکاری حیاتی برای تحول اجتماعی، محیط زیستی و اقتصادی است. داوطلبان با تغییر نگرشها و رفتارها، به عنوان شرکایی برابر در پیشبرد توسعه پایدار انسانی و صلح جهانی عمل میکنند. آنها فرهنگ غنیتری از خدمترسانی را پرورش میدهند، شکافهای نسلی را پل میزنند و به پر کردن شکافهای اجرایی در دستیابی به اهداف توسعه پایدار کمک میکنند. برنامه «داوطلبان سازمان ملل متحد (UNV)» بر ارزشهای جهانی مشترک به عنوان زیربنای عمل داوطلبانه تأکید دارد که شامل اختیار، تعهد، برابری، همبستگی، دلسوزی و احترام به دیگران است.
از این رو، سازمان ملل متحد از کشورهای عضو دعوت کرده تا اقدامات مشخصی برای ادغام داوطلبی در راهبردهای ملی توسعه متعهد شوند و در طول سال ۲۰۲۶، کمپینهای ملی را برای ترویج داوطلبی رهبری نمایند. این سازمان از طریق یک کمپین رسانههای اجتماعی با استفاده از هشتگهای #IVD۲۰۲۵، #IVY۲۰۲۶ و #VolunteerYear از مشارکت جهانی استقبال میکند.
«گزارش وضعیت داوطلبی در جهان (SWVR)»
«گزارش وضعیت داوطلبی در جهان (SWVR)» که هر سه سال یکبار توسط سازمان ملل منتشر میشود، شواهدی از گستره جهانی این پدیده ارائه میدهد. آخرین نسخه آن با عنوان «ساختن جوامعی برابر و فراگیر» تأیید میکند که همکاری بین داوطلبان و مقامات دولتی برای تحقق «دستورکار ۲۰۳۰» حیاتی است. گزارشهای SWVR معمولاً بر چند حوزه تأثیرگذاری کلیدی داوطلبان تأکید دارند:
-
تسهیل حکمرانی بهتر: گزارش نشان میدهد که چگونه مشارکت داوطلبان میتواند ارائه خدمات عمومی را بهبود بخشد، شفافیت و پاسخگویی دولتها را افزایش دهد و به مردم امکان دهد در تصمیمگیریهایی که زندگیشان را تحت تأثیر قرار میدهد، مشارکت مؤثرتری داشته باشند.
-
پل زدن بین شکافها: داوطلبان اغلب به جوامع حاشیهنشین یا آسیبپذیر (مانند پناهندگان، افراد دارای معلولیت، جمعیتهای دورافتاده) دسترسی دارند که دولتها به سختی به آنها میرسند. آنها میتوانند شکاف بین این جوامع و خدمات یا نهادهای رسمی را پر کنند.
-
تقویت تابآوری: گزارشها بر نقش داوطلبان در پاسخ به بحرانها (بلایای طبیعی، درگیریها) و همچنین کمک به جوامع برای سازگاری با تغییرات آب و هوایی و بازسازی پس از بحران تأکید میکنند.
گزارش وضعیت داوطلبی در جهان، به طور خاص نقش داوطلبی را در پیشبرد دستورکار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار و ۱۷ هدف آن (SDGs) بررسی میکند. این گزارش استدلال میکند که داوطلبی یک راهکار مکمل و مردمی برای دستیابی به این اهداف جهانی است. برای نمونه، داوطلبان به طور مستقیم در حوزههایی مانند آموزش با کیفیت (هدف ۴)، سلامت و رفاه (هدف ۳)، برابری جنسیتی (هدف ۵) و اقدام برای آب و هوا (هدف ۱۳) مشارکت میکنند.
در واقع، این گزارش یک سند مرجع معتبر جهانی است که ارزش اقتصادی و اجتماعی کار داوطلبان را کمیسازی و تحلیل میکند. تأکید اصلی آن بر همکاری سهجانبه بین دولتها، جامعه مدنی (شامل داوطلبان) و بخش خصوصی است و پیام نهایی آن همسو با شعار امسال است: نشان میدهد که «هر مشارکتی مهم است» و داوطلبی در هر شکل و اندازهای، سنگ بنای ضروری برای ساختن آیندهای عادلانهتر و پایدارتر است.
نگاهی بر برخی از سازمانهای غیردولتی داوطلبانه جهان
مفهوم «مشارکت» در عرصه عمل بینالمللی، فراتر از الگوی سنتی داوطلبی رایگان است و اشکال متنوعی به خود میگیرد. این طیف از ایثار کامل وقت و زندگی فرد و تعهد مالی بلندمدت تا کار حرفهای موقت با انگیزههای عمیق انسانی را در بر میگیرد. این تنوع، گواهی است بر این اصل که داوطلبی در سازمانهای بینالمللی غیردولتی بر این اساس استوار است که هر مشارکتی مهم است و هر یک از این الگوها بهشیوهای منحصربهفرد، سنگ بنای ضروری برای پاسخ به چالشهای جهانی و پیشبرد اهداف بشردوستانه و توسعهای میباشد. برای درک بهتر این موضوع، به برخی از سازمانهای غیردولتی که فعالیت داوطلبی در آنها به یکی از ستونهای اصلی اقدام تبدیل شده، اشاره میکنیم:
-
«اقدام علیه گرسنگی» (Action Against Hunger): این سازمان بینالمللی با مأموریت پایان بخشیدن به گرسنگی در جهان، در بیش از ۵۰ کشور فعالیت میکند. این سازمان نه تنها به ارائه غذای فوری و درمان سوءتغذیه میپردازد، بلکه با اجرای برنامههای بلندمدت در زمینه آب، بهداشت و امنیت غذایی، به جوامع برای مقابله با ریشههای گرسنگی کمک میکند. رویکرد آن ترکیبی از پاسخهای اضطراری و توسعه پایدار است و اغلب در مناطق جنگی و بحرانی پیشتاز ارائه کمکهای نجاتبخش است.
-
کِر (CARE): با بیش از هفت دهه تجربه، این سازمان بر ریشهکنی فقر و تأمین عدالت اجتماعی متمرکز است. کِر با اجرای پروژههایی در زمینه آموزش، سلامت، اقتصادی و پاسخ به بحرانها، به ویژه بر توانمندسازی زنان و دختران تأکید دارد. این سازمان با رویکردی جامعهمحور، تلاش میکند تا با تقویت ظرفیتهای محلی، تغییرات پایدار در زندگی آسیبپذیرترین جوامع ایجاد کند.
-
آکسفام (Oxfam): این اتحادیه بینالمللی در بیش از ۹۰ کشور برای کاهش نابرابری و فقر مبارزه میکند. آکسفام علاوه بر ارائه کمکهای انساندوستانه در بحرانها، به صورت مؤثر به پژوهش و اقدامات تبلیغاتی برای مقابله با علل ساختاری فقر، مانند تغییرات آبوهوایی و بیعدالتی اقتصادی میپردازد. کمپینهای جهانی آن برای حقوق کارگران، مالیات عادلانه و برابری جنسیتی شناخته شده است.
-
سازمان نجات کودکان (Save the Children): به عنوان پیشرو در زمینه حمایت از حقوق کودکان، این سازمان در سراسر جهان برای بهبود زندگی کودکان از طریق دسترسی به آموزش، مراقبتهای بهداشتی و حمایت در برابر خشونت فعالیت میکند. این سازمان در بحرانهایی مانند جنگ و بلایای طبیعی، پاسخهای سریع ارائه میدهد و همزمان برنامههای بلندمدتی برای تضمین رشد و امنیت کودکان اجرا میکند.
-
شورای پناهندگان دانمارک (Danish Refugee Council): با تمرکز بر پناهندگان و آوارگان داخلی، این شورا در بیش از ۴۰ کشور فعال است. این سازمان علاوه بر ارائه کمکهای فوری مانند اسکان و غذا، بر برنامههای یکپارچه حفاظت، معیشت پایدار و ادغام مجدد پناهندگان در جوامع میزبان یا بازگشت امن آنان تأکید دارد. رویکرد آن مبتنی بر احترام به کرامت انسانی و تقویت تابآوری جوامع تحت تأثیر جابجایی اجباری است.
-
دایرکت رلیف (Direct Relief): این سازمان انساندوستانه با تمرکز بر سلامت، به ارائه کمکهای پزشکی و منابع حیاتی به جوامع محروم و آسیبدیده در سراسر جهان میپردازد. دایرکت رلیف با شبکهای از هزاران کلینیک و بیمارستان همکاری میکند و در زمان بلایای طبیعی و بحرانهای بهداشتی، داروها، تجهیزات پزشکی و کمکهای مالی را به طور مستقیم و کارآمد توزیع میکند. شفافیت و کارایی عملیاتی از ویژگیهای بارز آن است.
-
اینتراکشن (InterAction): به عنوان بزرگترین اتحادیه سازمانهای غیردولتی آمریکایی فعال در زمینه توسعه بینالمللی و کمکهای انساندوستانه، اینتراکشن نقش کلیدی در هماهنگی، تبلیغ و تقویت تأثیر جمعی اعضای خود ایفا میکند. این پلتفرم با دفاع از سیاستهای پیشرو، تبادل بهترین شیوهها و تقویت همکاری میان سازمانهای عضو، به دنبال افزایش اثرگذاری کمکهای جهانی و ترویج رویکردهای مبتنی بر حقوق بشر است.
-
کمیته نجات بینالملل (International Rescue Committee): این کمیته با ارائه کمکهای نجاتبخش و برنامههای توسعه پایدار به پناهندگان و جوامع جنگزده، در بیش از ۴۰ کشور فعال است. خدمات آن شامل مراقبتهای بهداشتی، آموزش، حمایت از زنان و کودکان و برنامههای اقتصادی برای کمک به افراد برای بازسازی زندگی خود است. این سازمان به دلیل پاسخ سریع به بحرانهای پیچیده و تعهد به ارائه خدمات با کیفیت بالا و مبتنی بر شواهد شناخته میشود.
-
سازمان «پلن اینترنشنال» (Plan International): در این سازمان، نقش اصلی مشارکت مردمی اغلب از جنس حامیگری (اسپانسری) مالی است و نه داوطلبی سنتیِ مبتنی بر وقت. حامیان با تعهدی بلندمدت و ماهانه، از طریق حمایت مالی از یک کودک یا یک جامعه، بودجه پروژههای توسعه را تأمین میکنند. این کمکهای مالی مستقیماً به برنامههای جامعهمحوری تزریق میشود که بر ترویج حقوق کودکان، بهویژه برابری برای دختران، متمرکز است. اجرای عملیاتی این پروژهها بر عهده کارکنان حرفهای حقوقبگیر این سازمان در سراسر جهان است.
-
سازمان «ورلد ویژن»( World Vision International ): ساختار مشارکت در این سازمان بسیار شبیه به پلن اینترنشنال است. حامیان مالی کودکان ستون فقرات تأمین منابع این سازمان هستند که با کمکهای مستمر ماهانه، امکان برنامهریزی بلندمدت برای پروژههای توسعه جامع در جوامع محروم را فراهم میکنند. این پروژهها شامل دسترسی به آب پاک، بهداشت، آموزش، تغذیه و توسعه معیشت پایدار میشود. عملیات میدانی و اجرای این برنامههای گسترده توسط شبکه بزرگی از کارکنان حرفهای محلی و بینالمللی که حقوقبگیر هستند، مدیریت و پیادهسازی میشود.
-
«سازمان پزشکان بدونمرز» (Doctors Without Borders): این سازمان اساساً بر یک مدل کاری حرفهای متکی است، نه داوطلبی سنتی و بدون دستمزد. پزشکان بدون مرز برای ارائه فوری مراقبتهای پزشکی در مناطق بحرانی (جنگ، بلایا، اپیدمیها)، پزشکان، پرستاران، متخصصان لجستیک و دیگر پرسنل ضروری را با قراردادهای کاری موقت (معمولاً ۶ تا ۱۲ ماه) استخدام و اعزام میکند. اگرچه این افراد حقوق دریافت میکنند و از این نظر کارمند محسوب میشوند، اما انگیزه غالب برای پیوستن به مأموریتهای پرخطر و چالشبرانگیز این سازمان، اصول بشردوستانه و تمایل به کمکرسانی است. این مدل، تضمین میکند که سازمان به نیروی متخصص، متعهد و قابل اتکایی دسترسی دارد که میتواند در پیچیدهترین شرایط پاسخگو باشد.
منابع: